Zaparcia to problem, który dotyka nawet 30% społeczeństwa. Dotyczy on przede wszystkim osób powyżej 60. roku życia, ale coraz częściej na zaparcia cierpią ludzie młodsi, m.in. na skutek siedzącego trybu życia, stresu, pośpiechu i złych nawyków dietetycznych. Dlatego preparaty na zaparcia kupowane są coraz częściej.
Podstawą leczenia zaparć jest odpowiednia dieta, m.in. bogatobłonnikowa i bogatoresztkowa. Należy zwracać też uwagę na utrzymanie umiarkowanej aktywności fizycznej oraz uregulowanie codziennych pór przyjmowania posiłków. Szczególnie istotne są śniadania, ponieważ to zwykle po porannym posiłku następują silne skurcze powodujące szybkie przesuwanie się mas kałowych w jelicie grubym1. Niekiedy jednak zaparcia wymagają leczenia produktami na zaparcia – odpowiednimi środkami farmakologicznymi.
Co zawierają preparaty na zaparcia?
Preparaty na zaparcia możemy podzielić na kilka grup, które różnią się sposobem działania i substancjami czynnymi. Wyróżniamy:
– środki drażniące (pobudzające), które wpływają na pasaż i motorykę w jelicie grubym – to np. środki naturalne zawierające takie składniki jak kora kruszyny, korzeń rzewienia, liście senesu, glicerol (miejscowo drażniący), a także silniejsze środki nieroślinne, jak bisakodyl;
– środki zmiękczające stolec, np. dokuzynian sodu;
– środki pęczniejące (zwiększające objętość mas kałowych), np. babka płesznik;
– środki osmotyczne (powodują napływ wody i zatrzymują ją w świetle jelita), np. laktuloza, makrogole (zawierają glikol polietylenowy)
Jak działają preparaty na zaparcia?
Preparaty na zaparcia należące do poszczególnych grup działają w różnoraki sposób. Środki drażniące wpływają na przezśluzówkowy transport elektrolitów oraz poprawiają pasaż i motorykę w jelicie grubym. Wymienione wyżej biologicznie czynne substancje roślinne mają działanie przeczyszczające i mogą przynieść doraźną ulgę, ale nie powinny być stosowane przewlekle.
Środki zmiękczające stolec, czyli np. dokuzynian sodu zawarty w leku Ulgix Laxi, obniżają napięcie powierzchniowe stolca i ułatwiają mieszanie się wody i tłuszczy oraz pobudzają jelitowe wydzielanie płynu. Nie wpływają natomiast na perystaltykę jelit i nie wywołują skurczów7.
Środki pęczniejące, jak nasiona babki płesznik, zatrzymują wodę w świetle jelita, zwiększają objętość mas kałowych i pobudzają perystaltykę na skutek wypełnienia jelita. Należy pamiętać, że środki te mogą fermentować w jelicie grubym i wówczas wywoływać wzdęcirodki osmotyczne, np. makrogole, wiążą wodę, powodują napływ wody do jelita i prowadzą do rozrzedzenia mas kałowych. Makrogole nie ulegają fermentacji w jelicie grubym. Napływ wody do światła jelita wywołuje też zażywanie laktulozy, która równocześnie zakwasza treść jelitową i powoduje przyspieszenie perystaltyki
Preparaty na zaparcia – czy można przyjmować je długotrwale?
Nie każdy środek na zaparcia można przyjmować długotrwale. Długotrwałe zażywanie środków drażniących może uzależnić od nich pacjenta fizycznie poprzez rozleniwienie jelit i coraz częściej występujące zaparcia wtórne. Z czasem może ono prowadzić do zmian degeneracyjnych włókien nerwowych oraz obrzęku komórek zwojowych w ścianie jelit, przez co może rozwinąć się u pacjenta oporność na leki przeczyszczające. Środki drażniące mogą z czasem wywołać też melanozę jelita (przebarwienia błony śluzowej).
Przy konieczności długotrwałego stosowania środków zwalczających zaparcia, bezpieczniejszą alternatywą może okazać się dokuzynian sodu, który działa miejscowo, nie wpływa drażniąco na ściany jelit, nie uzależnia i nie staje się przyczyną wtórnych zaparć Do stosowania przewlekłego odpowiednie są również środki osmotyczne, choć mogą wywoływać działania niepożądane w postaci nudności, wymiotów czy bólu brzucha w czasie pierwszych dni leczenia
Należy pamiętać, że często sama zmiana stylu życia, a więc diety i ilości aktywności fizycznej, może wyeliminować problem zaparć. Niekiedy jednak konieczne staje się okresowe stosowanie produktów leczniczych przeznaczonych do walki z tych schorzeniem. Należy pamiętać, aby wybierać je jedynie wtedy, gdy naturalne sposoby na zaparcia (pokarmy bogate w błonnik, zwiększenie podaży płynów, suszone owoce) zawiodą, a także o okresowej zmianie preparatów lub wybieraniu leków, które są odpowiednie do długiego stosowania.
J. Daniluk, Przewlekłe zaparcia — niedoceniany problem kliniczny, „Varia Medica” 2018, tom 2, nr 4, s. 286–296
A. Mokrowiecka, Zaparcia czynnościowe, www mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/74266,zaparcia-czynnosciowe, dostęp 6.12.21.
T. Dzierżanowski, G. Rydzewska, Zaparcie stolca – trudny problem leczniczy, „Przegląd Gastroenterologiczny” 2012, nr 7(5), s. 249–263.
E. Starczewska, G. Rydzewska, Diagnostyka i leczenie zaparć, https://www.esculap.com/publication/141151/diagnostyka-i-leczenie-zapar, dostęp 6.12.21.
T. Dzierżanowski, G. Rydzewska, Zaparcie stolca – trudny problem leczniczy, „Przegląd Gastroenterologiczny” 2012, nr 7(5), s. 249–263.
A. Mokrowiecka, Zaparcia czynnościowe, www mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/74266,zaparcia-czynnosciowe, dostęp 6.12.21.
T. Dzierżanowski, G. Rydzewska, Zaparcie stolca – trudny problem leczniczy, „Przegląd Gastroenterologiczny” 2012, nr 7(5), s. 249–263.
T. Dzierżanowski, G. Rydzewska, Zaparcie stolca – trudny problem leczniczy, „Przegląd Gastroenterologiczny” 2012, nr 7(5), s. 249–263.
E. Starczewska, G. Rydzewska, Diagnostyka i leczenie zaparć, www esculap.com/publication/141151/diagnostyka-i-leczenie-zapar, dostęp 6.12.21.
A. Mokrowiecka, Zaparcia czynnościowe, www mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitogrube/74266,zaparcia-czynnosciowe, dostęp 6.12.21.
Charakterystyka produktu leczniczego ULGIX LAXI.
J. L. Wilson, D. G. Dickinson, Use of Dioctyl Sodium Sulfosuccinate (Aerosol O. T.) for Severe Constipation, „Journal of the American Medical Association” 1955, vol. 158, no. 4, s. 263.
E. Starczewska, G. Rydzewska, Diagnostyka i leczenie zaparć, www esculap.com/publication/141151/diagnostyka-i-leczenie-zapar, dostęp 6.12.21.
Najnowsze komentarze